Prof. Dr. Nuh Fikri Soysal
Basitçe şöyle düşünelim. Baş ağrısı şikayetiyle hastaneye başvuran bir hastaya ilaçla tedavinin yerine isterse ilaçsız tamamlayıcı ve alternatif tedavi olarak rehavi makamında tanbur dinleyerek iyileşme seçeneği de sunulsaydı ne olurdu?
Hastalıkların sebebi yalnızca biyolojik nedenler midir? Psikolojik, sosyal ve fiziksel sebepler yok mudur?
Peki bireylerin sağlığını koruma çabaları sadece sağlık sektörüyle mi yürütülebilir? Hastalardan gelen talep doğrultusunda ilaçsız tamamlayıcı tedavi ile sağlık ekonomisi açısından potansiyel maliyet tasarrufları elde edilebilir mi?
Batılı ülkeler tamamlayıcı ve alternatif tedavileri teşvik ederek sağlık ekonomisinde tasarruf etmeyi amaçlamaktadırlar. 2011 yılında Kuzey Avrupa ülkeleri halk sağlığı ve müzik kongresinde bu konuyu genişçe değerlendirmişlerdir. Tamamlayıcı ve alternatif tedaviyi teşvik eden Kuzey Avrupa ülkelerinden birisi de Norveç’tir. 2021 yılında Norveç’te yapılan bir araştırmaya göre katılımcıların %62.2’si son 12 ayda tamamlayıcı ve alternatif tedaviye başvurduğunu bildirmiştir. 2022 yılı verilerine göre Norveç nüfusunun %25’i tamamlayıcı ve alternatif tedavi seçeneğine başvurduğu tahmin edilmektedir. Yani bu 100 kişiden 25’inin tedavi ve ilaç masrafları sağlık ekonomisi açısından devletin omuzlarından kalkması anlamına gelebilir.
Tabi şimdi Tokat ile tamamlayıcı ve alternatif tedavi arasında ne ilişki var diye düşünebilirsiniz.
Anlatayım. Selçuklu ve Osmanlı Devleti döneminde şifahanelerde müzikle terapi yapılıyordu. Bu şifahanelerden birisi de Tokat’ta bulunmaktadır. Halk arasında Darüşşifa, Gökmedrese ve sair adlarla bilinen Taşhan’ın yanında bulunan kadim yapıdır.
Bir diğer taraftan üniversitemizin Araştırma Hastanesi ve Devlet Konservatuvarı varken neden burayı tamamlayıcı ve alternatif tedavi merkezine dönüştürmeyelim? Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanemiz varken neden dikey veya yatay hiyerarşi yerine yönetişim ile bunu bir projeye dönüştürmüyoruz?
Atalarımız yapmış. Hekim Şuuri Hasan Efendi (1694) ve Gevrekzade Hafız Hasan Efendi (1801) gibi hekimler musikiyle tedavi hakkında kitaplar yazmışlar. Biz neden yapmayalım?
Batılı ülkeler ve özellikle Kuzey Avrupa ülkeleri halk sağlığı kongrelerinde bu konuları enine boyuna tartışırken (bakınız Kopenhag Halk Sağlığı ve Müzik kongresi 2011) bizim halk sağlığı kongrelerinde bu konuyu neden tartışmıyoruz? Güçlü yanlarımızı neden kullanmayalım?
Bugün müzikle terapi tüm dünyada kanıta dayalı tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemi olarak uygulanmaktadır. Gelişmiş ülkeler hem sağlık ekonomisi bütçesinden tasarruf etmektedirler hem de vatandaşlarına ilaçsız tamamlayıcı ve alternatif tedavi seçeneğini onlara tercih etme hakkı olarak sunmaktadırlar.
Bu proje hayata geçirilirse Tokat ne kazanır?
Tokat tamamlayıcı ve alternatif tedavi merkezine dönüşebilir. Tokat’ta bir müzikle terapi merkezi kurulması şehre sağlık, kültür ve ekonomi alanlarında büyük bir katkı sağlayacaktır.
Bu projeyle, Tokat yalnızca sağlık hizmetleri sunan bir şehir olmanın ötesine geçerek, müzik terapisi konusunda ulusal ve uluslararası düzeyde bir merkez haline gelebilir. Müzik terapisi uygulamaları, sağlık ekonomisi açısından da büyük bir fırsat sunar; devletin sağlık harcamalarındaki yükü hafifletebilir.
Ayrıca, bu girişim, Tokat’a sağlık turizmi alanında önemli bir rekabet avantajı sunarak, şehri küresel sağlık haritasında yer bulmasını sağlar. Tokat, sadece yerel halk için değil, yurtdışından gelen hastalar için de bir tedavi merkezi olma yolunda hızla ilerleyecek ve sağlık alanında marka değeri kazanacaktır.
Bu projeyi hayata geçirmek için yerel yönetimler, sağlık kurumları ve kültürel miras alanındaki paydaşların güçlü bir iş birliği içinde olması büyük önem taşımaktadır. Tokat, bu sayede sadece sağlık değil, kültür ve ekonomi açısından da güçlenen bir şehir haline gelecektir.
Finansal Getirileri…
Yerel Ekonomi: Tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemleri yurt içinden ve yurtdışından gelen hasta, hasta yakınları, araştırmacılar ve ziyaretçiler için cazibe merkezi olabilir. Sağlık turizmi, şehirdeki konaklama, restoranlar ve ulaşım gibi ticari yaşamı yerel hizmetleri ve dolayısıyla ticari hayatı canlandırabilir.
İstihdam: Tamamlayıcı ve alternatif tedavi alanında uzmanlaşmış sağlık profesyonelleri, müzik profesyonelleri, terapistler, danışmanlar ve diğer personeller gibi yeni iş alanları oluşturulabilir.
Yeni Yatırımlar ve Girişimler: Tamamlayıcı ve alternatif tedavi sektörü, ilginç iş modelleri ve yeni girişimler yaratabilir. Örneğin, bitkisel ürünler, organik besinler, doğal tedavi araçları gibi yeni iş kolları ve küçük işletmeler bu merkeze bağlı olarak gelişebilir.
Sağlık Hizmetleri Sektörü: Tamamlayıcı ve alternatif tedavi alanını modern tıp alanına entegre ederek sağlık hizmetlerini çeşitlendirebilir. Buda sağlık ekonomisi açısından yerel anlamda katkı sağlarken devletin ilaç ve sağlık hizmetleri faturalarını düşürebilir.
Kültürel Getirileri…
Tamamlayıcı ve alternatif tedavi alanı kendini geliştirmek için oldukça fırsatlar sunan bir alandır. Yerel ve global tedavi yöntemleri (Çin, Batı ve Hindistan gibi) ile işbirliği yapılabilir. Bu da yerel unsurlara kültürel çeşitlilik katabilir. Tokat’a holistik (doğal dengeleri önemseyen ve gözeten bir yaşam şekli ve tedavi biçimi) bir tarz getirebilir. İnsanların sadece biyolojik değil, ruhsal ve zihinsel sağlıklarını da gözetmelerine imkan sunabilir. Bu da sosyolojik anlamda sağlıklı yaşamı teşvik eder ve insanların yaşam tarzlarını dönüştürebilir. Tamamlayıcı ve alternatif tedavi merkezleri tedavi yöntemleri hakkında bilinçlendirme eğitimleri düzenleyebilir ve bu da şehrin farkındalığını artırabilir.
Tokat’ın bu merkezler vasıtasıyla yoga ve meditasyon salonları gibi doğa ile iç içe şehrin estetik ve sanatla ilgili aktivite mekanları oluşturabilir. Bu da bir taraftan yerel halkın bedensel ve zihinsel sağlıklarını iyileştirmelerine yardımcı olurken diğer taraftan insanları bir araya getirerek dayanışma kültürünü teşvik edebilir. Tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemleri doğa ile uyuma dayandığından insanların çevre bilincini artırarak, organik tarım ve sürdürülebilir yaşam biçimlerinin benimsenmesini sağlayabilir. Hem yerel hem global açıdan Tokat tamamlayıcı ve alternatif tedavi merkezi haline dönüşerek özetle sağlık ve iyileşme deyince akla Tokat imajı gelebilir.
Özetle; Tokat’taki kadim şifahane, modern tıbbın sunduğu tedavi yöntemleriyle tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini birbirine entegre olması için ilgili otoritelere harika bir fırsat sunabilir. Tokat’ın yerel hizmet sektörüne dikkate şayan canlılık getirebilir.
Yeni yatırım ve girişimler ile birlikte yeni istihdamlar yaratabilir. Sağlık hizmetlerini çeşitlendirebilir. Devletin ilaç ve hastane giderleri faturalarını aşağı çekebilir. Hastanelerdeki yoğunluğu azaltabilir. İnsanlara ilaçsız tamamlayıcı ve alternatif tedavi seçenekleri sunulabilir.
Daha da önemlisi Tokat’ın sahip olduğu güçlü yönlerini harekete geçirebiliriz. Üniversite Araştırma Hastanesi, Devlet Konservatuvarı ve Ruh ve Sinir Hastalıkları hastanesi ile Darüşşifada buluşabiliriz.