Bitkisel üretim tahminleri, ciddi üretim kayıplarını işaret etti. Tarım Yazarı Kutlu, meyvede 4’te bir kayba dikkati çekerek “Bu yıl pahalıya yiyeceğiz, çiftçi desteklenmezse seneye de yüksek fiyatlara mahkûmuz” dedi.
Tahminler bitkisel üretimdeki karamsar tabloyu ortaya çıkardı. TÜİK’in açıkladığı verilere göre üretim miktarlarının, tarla ürünleri olan tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde yüzde 5,3, sebzelerde yüzde 1,7, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde yüzde 24,4 oranında azalacağı tahmin edildi. Buna göre, yaklaşık üretim miktarlarının tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 71,4 milyon ton, sebzelerde 33 milyon ton, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise 21,4 milyon ton olarak gerçekleşeceği öngörüldü.
Özellikle son aylarda yaşanan zirai don afeti ve artan kuraklık bitkisel üretime darbe vurdu. Üretim sezonunda iklim krizinin etkisiyle sert doğa olaylarının meydana gelmesi nedeniyle bazı ürünlerde kayıpların yüzde 65’i aşması bekleniyor. Tahminlere göre yaz aylarında elmadan kayısıya, kirazdan armuta pek çok ürünün fiyatı artacak. Yüksek maliyetlere karşın üretim yapan çiftçi ise büyük kayıplarla karşı karşıya kalacak.
Don afetinin yarattığı üretim kayıpları ihracatı da olumsuz etkileyecek. Şubat, Mart ve Nisan aylarına yayılan don olayları nedeniyle meyve üretiminde ciddi bir kayıp yaşanması bekleniyor.
En fazla üretim kaybı yüzde 65,1 ile kayısıda yüzde 55,7 ile kirazda, yüzde 27,5 ile fındıkta bekleniyor. Türkiye’nin en fazla ihraç ettiği tarımsal ürünler olan kayısı, kiraz ve fındıktaki üretim kaybı dış ticareti de olumsuz etkileyecek.
Zarar 144 milyar lirayı bulabir
Tarım Yazarı Gazi Kutlu, özellikle meyvecilik açısından oldukça karamsar bir tablo olduğunu ifade etti. Kutlu, bu yıl üretim sezonunda yaşanan kuraklık, zirai don ve dolu felaketlerinin etkisiyle meyve üretiminin yaklaşık 28,4 milyon tondan 21,4 milyon tona düşmesinin beklendiğine dikkati çekerek “Bu ciddi düşüş, tarımsal üretimdeki felaketin boyutunu açıkça ortaya koyuyor” diye konuştu.
Ülke tarımsal hasılanın yaklaşık yüzde 20’sini meyvecilik sektörünün oluşturduğuna değinen Kutlu, 2024 yılında tarımsal hasılanın 74 milyar dolar olarak gerçekleştiğini hatırlattı. “Bunun yüzde 20’si yani yaklaşık 14,8 milyar dolarlık kısmı meyvecilikten geliyordu” diyen Kutlu, üretim düşüşüyle birlikte sadece meyve sektöründe yaklaşık dörtte birlik bir kayıp yaşanacağının altını çizdi. Kutlu, sektörün karşı karşıya olduğu zararın yaklaşık 144 milyar lirayı bulduğunu belirtti.
Bütçeden çiftçiler lehine transfer yapılsın
2025 yılı için çiftçilere ayrılan toplam destek bütçesinin ise 135 milyar lira olduğunu kaydeden Kutlu, şu ifadeleri kullandı:
“Sadece meyve üretimindeki kayıp, destek bütçesinin üzerine çıkmış durumda. Üstelik zarar gören üreticilerin yaklaşık yüzde 80’inin tarım sigortası bulunmuyor. Zirai don gibi büyük afetlerin yarattığı zararın altından çiftçinin tek başına kalkması mümkün değil. Bu nedenle, TBMM’de tarım bütçesine ek bir kaynak aktarılması için toplanarak karar alınması veya mevcut bütçeden çiftçiler lehine bir transfer yapılması şart. Bu yıl meyveyi pahalıya yiyeceğimiz kesin; ancak çiftçi desteklenmezse önümüzdeki yıl da yüksek fiyatlara mahkûm olacağımız açık. Üstelik sorun yalnızca meyveyle sınırlı değil. Kuruyemiş üretiminde de ciddi kayıplar yaşanıyor. Zaten yıllardır badem ve cevizde dışa bağımlı durumdayız. Eğer önlem alınmazsa, yakında Antep fıstığını da ithal etmeye başlarsak şaşırmamalıyız.”
KAYNAK: Birgün