Gazeteci Fatih Kılıç 15.05.2025 tarihinde yaptığı bir paylaşımla Tokat’ta düzenlenen etkinlikler hakkında uyarı niteliğindeki düşüncelerini dile getirdi.
Çok önemli bir konuyu dile getirdiği için öncelikle kendisine teşekkür ediyorum.
Sayın Kılıç’ın paylaşımında söz ettiği gibi Tokat’ta düzenlenen çoğu etkinliğin beklenen ve istenen amaca hizmet etmediği görülüyor. Bu husus yapılan araştırma bulgularında da ortaya çıkan veri temelli bir sonuçtur.
Hatırı sayılır para, zaman ve emek harcanarak düzenlenen etkinliklerin istenilen amaca ulaşmadığı artık Bektaşi sırrı olmaktan çıktı.
Üzücüdür, Tokat merkez dâhil olmak üzere düzenlenen etkinlikler turistik ve kültürel çekicilik olarak kullanılması bir yana, yerel halkın ve hatta katılımcıların yararlanabileceği etkinlikler olmaktan uzaktır. Yerel ölçekte düzenlenen bu etkinliklerin kapsamları dar, yerel organizasyonlar olmaktan çıkarılıp, turizm ve kültür açılarından önemi artmış, çekicilik yaratan, katılımcılığı özendiren, etkinliğe katılımlarıyla güç veren yerel aktörlerin (yerel sanatkarlarının, üreticilerin vs.) motivasyon düzeylerini artırıcı, bölgesel, ulusal ve bazen de uluslararası organizasyonlar olarak düzenlenmesi sağlanmalıdır.
Sorumluları kusuruma bakmasınlar acı ama gerçek şu ki, bu etkinlikler bir türlü “derme çatma” olmanın ötesine geçemiyor. Düzenlenen etkinliklerin çıktıları hakkında düzenleyenlerin bile bilgisi yok! Çıktısı olmayan etkinlik olur mu?
Bu festival ve etkinliklerin yüksek kalite ve profesyonellikte organize edilememesinden dolayı, gerek katılımcı, gerek ziyaretçi, gerekse ilgi duyan medya sayısının istenilen ölçüde gerçekleşemediği ve dar bir çerçevede kaldığı görülmektedir.
Tokat’ta düzenlenen ister küçük, isterse büyük etkinliklerin Tokat’ın tanıtımını, pazarlanmasını ve markalaşmasını sağlamak için etkili ve ses getiren etkinlikler şeklinde düzenlenmesi bir zorunluluktur.
Gel-geç hevesler içinde boğulan, plansız, derme çatma olan, boş ve anlamsız çabalara dönüşen etkinlikler hem şehrimize, hem etkinliklere katılan yerel sanatçılara ve üreticilerimize zarar vermekte ve onlardaki motivasyonu zayıflatmaktadır.
Örneğin son düzenlenen “Yaşayan Miras Festivali” biliyorum ağır olacak ama tam bir fiyaskodur. Birincisi bu etkinliklere yalnızca “Kültür Turizm Bakanlığı’na bağlı, bakanlıkça onaylı el sanatkârlarının çağrılması doğru olmamıştır. Bu yüzden de katılan el sanatkârları sayısı düşük kalmıştır. Oysa bakanlıktan bu tür belge almamış ama sanatını icra eden çok sayıda sanatçı vardır. Örneğin “hamut”, gibi, “semer” gibi, “süpürge”, gibi “çini seramik”, “ağaç oymacılığı” gibi sanatlarla uğraşan ama Kültür Bakanlığından bir belge alma gereği duymayan sanatkârları ve sanatlarını nasıl koruyacağız? Onları dışlayarak mı?
Kültür Turizm Bakanlığı himayelerinde düzenlenen ve sadece Kültür Turizm Bakanlığı’na kayıtlı geleneksel el sanatkârlarının çağrıldığı bu tür etkinlikler, bir bütünün parçası olan tüm geleneksel el sanatkârlarını ve sanatları bir araya getiremiyor. Oysa Kültür Turizm Bakanlığı’na kayıtlı olsun ya da olmasın geleneksel el sanatkârları bir bütün olarak ve birlikte, maddi kültür ürünü olarak geçmişten günümüze kültür aktarımı işlevini yerine getiriyor. Kültür toplumun bir üyesi olarak insanoğlunun kazandığı bilgi, sanat, ahlak, gelenekler ve benzeri diğer yetenek ve alışkanlıkları kapsayan karmaşık bir bütündür Bu bütünün bir parçasını da bakanlığa kayıtlı ya da kayıtlı olmayan geleneksel el sanatkârları oluşturmaktadır ve “El sanatları salt ekonomik bir üretim faaliyeti değil; yerel ve ulusal hafızayı, kültür mirasını, kimliği etkileyen yönleri ile sosyolojik, antropolojik ve folklorik boyutları olan bir kavramdır.”
İkincisi; bu tür etkinlikler planlanırken, kamu-STK diyaloğu ve STK’ların karar alma mekanizmalarına aktif katılımının sağlanamamasıdır. Oysa kamu yetkilileri bu tür etkinlikleri bu konuların paydaşlarını dışlamadan, onlarla müzakere ederek planlamalıdır. Bu husus, karar verici konumundaki kamu yetkilileriyle, sivil toplum arasındaki iki yönlü bir etkileşim ve iletişim sürecine dönüşerek, bu tür etkinlik süreçlerini etkili, anlamlı, işler, tüm taraflar için verimli ve sürdürülebilir kılacaktır
Üçüncüsü; bu tür etkinliklerde, etkinliğe katılacak olan sanatkârlarla yaşanan iletişimsizlik sorununun, etkinliklere katılmaları beklenen yerel toplumla da yaşandığı görülmektedir. Bu tür etkinlikler etkili bir zaman aralığında, etkili noktalarda (birden fazla noktada), Tokat merkez, Zile, Turhal, Niksar, Erbaa ve Reşadiye’deki açık hava görselleriyle desteklenmelidir. Ayrıca tüm sosyal medya kanalları sponsorluk hizmeti alınarak tüm Tokat yöresine duyurulmalı, sanatkârların ölçek ekonomisinden yararlanması hedeflenmelidir.
Dördüncüsü; Bu tür etkinliklere işgücü, zaman ve para harcayarak katılım sağlayan, finansal sorunlar yaşayan sanatkârların bu tür etkinliklerden azami yararı elde etmelerini sağlamak, bu etkinlikleri düzenleyenlerin ilk çıkış noktası olmalıdır. Söz konusu etkinlikler katılım sağlayan sanatkârlar için bir maliyet unsuru taşımaktadır. Etkinliğe katılan sanatkârların sırtındaki bu yükün azaltılması için, zaman zaman kamu kaynakları kullanılarak sanatkârların ürünlerinden satın alınmalı, satın alınan ürünler kamu tarafından gelen ziyaretçilerine hediye olarak verilmelidir.
Beşincisi; daha önceki örnekleri de göz önüne alındığında, bu tür etkinliklerin uygun olmayan mekânlarda, uygun olmayan koşullarda ve uygun olmayan iklim koşullarında (mevsimde) yapılması, sanatkârların bu etkinliklere katılımlarını zayıflatmakla kalmıyor, halkın ilgisini de düşürüyor
Altıncısı; kamu bürokrasisinin ve yerel yönetimlerin sergilediği ilgisizliktir. Örneğin bu festivalin ilk günü (ki yağmur yağışı altında yapılmıştır) açılışa gelen vali ve belediye başkanı gibi aktörlerin sonraki günde bu etkinliğe uğramamaları, etkinliğe katılan sanatkârların hal ve hatırların sormamaları onlara büyük bir kırgınlık oluşturmuştur. Bu kırgınlığı bir nebze hafifleten ise hemen her gün stantları gezen İl Kültür Turizm Müdürü Sayın Abdi Dölek olmuştur.
Bu konuda veriye dayalı sonuçları görmek isteyenler Tokat Turizm Tanıtma Derneği (TUDER)’in çıktı elde etmek amacı Yaşayan Miras Festivali’nin ardından yaptığı anket ve analizini inceleyebilirler. (Tel:0552 723 74 01)
Sonuca gelirsem, festival ve etkinliklerin seviye olarak üst bir noktaya çekilebilmesi için gerekli zihinsel inovasyonun gerçekleştirilmesi, gerekli plan, diyalog, yeterli zaman ve kaynağın ayrılması gerekmektedir.